سال هشتم، شماره دوم، پياپي 15، پاييز و زمستان1397

حسن طارمي راد/ دانشيار بنياد دائرة‌المعارف اسلامي     h _taromi@yahoo.com
منصور پهلوان محمد‌علي/ استاد‌ گروه علوم قرآن و حديث دانشگاه تهران     pahlevan@ut.ac.ir 
صديقه لباني مطلق/ دانشجوي دکتري پژوهشکدة نهج‌البلاغه تهران    s.labanymotlagh@yahoo.com
دريافت: 01/07/1398 - پذيرش: 25/09/1398
چکيده
فکر، نيرويى است پويا براى به دست آوردن حقايق، و تفکر كوشش اين نيرو به اقتضاى عقل و خرد است. در عرفان عملي که برنامه‌اي منسجم براي طي مراحل کمال انساني است‌، تفکر مقامي بلند و تأثير‌گذار براي سالکان طريق است؛ چرا‌که انسان با ابزار تفکر مي‌تواند گام‌هاي بلندي را به سوي تکامل و تعالي فردي و اجتماعي بردارد. با توجه با اين جايگاه‌، پژوهش پيش‌رو، که از نوع  بنيادي است، با شيوة تتبعي- استنباطي و با هدف شناخت جايگاه عنصر تفکر و تحليل کارکردهاي فردي و اجتماعي آن در نظام عرفان عملي از منظر نهج‌البلاغه صورت گرفته است. نتيجه آنکه تفکر با دارا بودن زمينه‌هاي متفاوتي نظير عظمت پروردگار، لطايف آفرينش و در احوال پيشينيان، عنصري ابتدايي و مبنايي براي ورود سالک به طريق الي الله است و با دارا بودن طيف گسترده‌اي از کارکردهاي فردي نظير بيداري‌، و قرار گرفتن در طريق الي الله، و کارکردهاي اجتماعي همچون روشن‌سازي راه براي ديگران، امر به معروف و نهي از منکر، نقش ويژه‌اي را در اين نظام داراست. 
کليد‌واژه‌ها: نهج البلاغه‌، عرفان عملي‌، تفکر.