احمدحسين شريفي/ استاد مؤسسة‌ آموزشي پژوهشي امام خميني ره     sharifi1738@yahoo.com
عليرضا کرماني / دانشيار گروه عرفان مؤسسة‌ آموزشي پژوهشي امام خميني ره     Kermania59@yahoo.com
* ابوالفضل هاشمي سجزه‌ئي / دانشجوي دكتراي حكمت متعاليه، مؤسسة‌ آموزشي پژوهشي امام خميني ره     abolfazl.hashemy@gmail.com
دريافت: 23/08/1399 - پذيرش: 08/11/ 1399 

چکيده
سلوک، حرکت انسان براي رسيدن به خداست و حاصلِ رفتارها و ملکات نفس مي‌باشد. علم اخلاق در تلقي آيت‌الله مصباح، به رفتارهاي ارادي و صفات اکتسابي انسان به‌اعتبار ميزان قرب و بُعد آنها نسبت‌به خداي متعال مي‌پردازد. عرفان عملي علم منازل و مقامات نفس براي رسيدن به فناست. پس اخلاق اسلامي و عرفان عملي، در هدف تقارب دارند؛ اما تحليل نحوة سلوک براي رسيدن به هدف، در اين دو علم متفاوت است. ازاين‌رو سلوک در اخلاق و عرفان عملي نيازمند مقايسه است و مسئلة اصلي اين مقاله را تشکيل مي‌دهد. اين نوشتار ويژگي‌هاي اخلاق و عرفان عملي را توصيف مي‌كند و با روش مقايسه‌اي به تحليل جايگاه سلوک در آنها مي‌پردازد. برخي از مهم‌ترين يافته‌هاي پژوهش عبارت‌اند از: 1. علم اخلاق در موضوع و مسائل، گسترده‌تر از عرفان عملي، و در هدف مساوي با آن است؛ 2. حقيقت سلوک در عرفان عملي از ابتدا کاملاً هويداست؛ اما در اخلاق، سلوک به‌تدريج جايگاه خود را به دست مي‌آورد؛ 3. سلوک در نظرية اخلاقي آيت‌الله مصباح با سلوک عرفاني مشابهت زيادي يافته است.
كليد‌واژه‌ها: سلوک، اخلاق، عرفان عملي، مصباح يزدي.