انوار معرفت، سال یازدهم، شماره دوم، پیاپی 23، پاییز و زمستان 1401، صفحات 125-144

    شاخصه‌های عرفان مکتب نجف

    نویسندگان:
    ✍️ سیده مرضیه امین زاده / دانشجوی دکتری عرفان اسلامی و اندیشه امام خمینی دانشگاه ادیان و مذاهب / m2006_sm@yahoo.com
    محمدجواد رودگر / استاد گروه عرفان و معنویت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی / dr.mjr345@yahoo.com
    مصطفی فرهودی / استادیار گروه عرفان اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب
    doi 10.22034/erfani.2024.2021093
    چکیده: 
    شناخت همه جوانب، ساحات و سطوحِ مکتب عرفانی نجف از اهمیت معرفتی و ضرورت سلوکی ممتازی برخوردار است؛ زیرا نزدیک‌ترین مکتب عرفانی به عرفان در مکتب اهل‌بیت است. این مکتب ازیک‌سو مبانی توحیدی (توحید وجودی ـ شهودی) و امامت‌مداری و ولایت‌محوری (مرجعیت بینشی، گرایشی و کنشی سلوکی انسان کامل مکمل معصوم) را با مؤلفه‌هایی از عقلانیت شهودی منطبق با گزاره‌های قطعی شرعی و از سوی دیگر طی طریق را تحت تربیت استاد معنوی و اجتماعی بودن سیر و سلوک قرار داده است. برای طی این راه هم نقشه راهی را براساس اصول مورد تأیید کتاب و سنت ترسیم نموده و آن را مدار و معیار حرکت وجودی از خود تا خدا و سلوک تا شهود قرار داده است تا شاخصه‌های زیست سلوک توحیدی را برای سنجش کارکردهای معرفتی و معنویتی مکتب یادشده قرار دهد. روش پژوهش نوشتار حاضر نقلی ـ عقلی با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی است. بنابراین پرسش نوشتار حاضر این است که در مکتب عرفانی نجف چه شاخصه‌هایی برای اعتبارسنجی سلوک صائب و ارزش‌شناختی سلوک صادق مطرح است؟ در نهایت برونداد مقاله حاضر دستیابی به شاخصه‌های نظری (امکان نیل به ولایت الهیه، طریق معرفت نفس شهودی، اجتهادگرایی و عبودیت حبی) و شاخصه‌های سلوکی (شریعت‌گرایی، ولایت‌محوری، عقلانیت‌مداری، استادمحوری، اجتماعی بودن زیست عارفانه) در مکتب اخلاقی ـ عرفانی نجف است که براساس شواهدی از آیات، احادیث و سبک سلوکی عارفان مکتب نجف تبیین گردیده است.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    The Characteristics of the Najaf School’s Mysticism
    Abstract: 
    Knowing all the aspects, areas and levels of Najaf mystic school has great epistemological importance and practical necessity, because the closest mystical school to mysticism is the school of Ahl al-Bayt. On the one hand, this school adds monotheistic foundations (existential-intuitive monotheism) and Imamat-oriented as well as wilayat-oriented components (the vision, orientation and behavioral authority of a complete and complementary human being) to the components of intuitive rationality in accordance with the definitive propositions of Sharia, and on the other hand, it holds that moving in this path requires the guidance of a spiritual teacher, and that soluk (spiritual journey) is a social activity. For moving along this path, it offers a road map based on the principles approved by the Quran and the Sunna and sets it as a standard criterion for existential movement from self to God and from soluk to intuition, in order to measure the cognitive and spiritual functions of the mentioned school through the characteristics of monotheistic lifestyle. The research method is traditional-intellectual and the descriptive-analytical approach is used. The research question is: what are the indicators for validating correct soluk in the Najaf mystical school? The research result is obtaining the theoretical indicators (the possibility of attaining the divine guardianship moving along the path of intuitive self-knowledge, ijtihadism and love-based worship) and behavioral indicators (the sharia-based, guardianship-oriented, reason-oriented, teacher-oriented, social-oriented nature of mystical life) in the Najaf moral-mystical school, which has been explained based on the evidence from verses and hadiths as well as the spiritual style of the mystics of Najaf school.
    • ابن‌فارس، احمدبن زکریا، 1410ق، معجم مقائیس اللغة، بیروت، الدار الاسلامیه.
    • ابن‌منظور، محمد‌بن مکرم، 1414ق، لسان العرب، لبنان، دار صادر.
    • احمدی جلفایی، حمید، 1391، «جستاری در مکتب عرفانی مرحوم آیت‌الله قاضی طباطبائی»، در: مجموعه مقالات برگزیده کنگره بزرگداشت آیت‌الله سیدعلى آقا قاضى.
    • بحرالعلوم، مهدی، 1370، رساله سیر و سلوک منسوب به بحر العلوم، تهران، حکمت.
    • بهاری همدانی، محمد، 1376، تذکرة المتقین، تهران، نور فاطمه.
    • جلالی، غلامرضا، 1397، مکتب‌های عرفانی حوزه‌های علمی شیعه در ایران و عراق، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
    • جوادی آملی، عبدالله، 1372، تحریر تمهید القواعد، تهران، الزهراء.
    • جوادی آملی، عبدالله ، 1378، بیان مرصوص، قم، اسراء.
    • جوادی آملی، عبدالله ، 1379، تفسیر موضوعی قرآن مجید، قم، اسراء
    • جوادی آملی، عبدالله ، 1388الف، تسنیم، قم، اسراء.
    • جوادی آملی، عبدالله ، 1388ب، تفسیر موضوعی قرآن مجید، قم، اسراء.
    • حسن‌زاده آملی، حسن، ۱۳۸۹، نامه‌ها برنامه‌ها، تهران، ال‍ف‌. لام‌. م‍ی‍م‌.
    • حسینی طهرانی، سیدمحمدحسین، 1416ق، روح مجرد، مشهد، علامه طباطبائی.
    • حسینی طهرانی، سیدمحمدحسین، 1427ق، امام‌شناسی، مشهد، علامه طباطبائی.
    • حسینی طهرانی، سیدمحمدحسین، 1426ق، رساله لب اللباب در سیر و سلوک أولی الألباب، مشهد، علامه طباطبائی.
    • حسینی طهرانی، سیدمحمدحسین، 1426ق، مهر تابان: نور ملکوت قرآن، مشهد، علامه طباطبائی.
    • حسینی طهرانی، سیدمحمدحسین، 1431ق، توحید علمی و عینی، مشهد، علامه طباطبائی.
    • راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد، 1412ق، مفردات ألفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودی، لبنان، دارالشامیه.
    • رخشاد، محمدحسین، 1382، در محضر علامه طباطبائى، قم، نهاوندی.
    • سعادت‌پرور، علی، 1390، رسائل عرفانی، تهران، احیاء کتاب.
    • شفیعی، سیدمحمدسعید، 1399، مکتب اخلاقی عرفانی نجف اشرف، قم، خلق.
    • شیخ، محمود، 1394، مکتب اخلاقی عرفانی نجف، قم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    • صدوقی سها، منوچهر، 1381، تاریخ حکما و عرفای معاصر، تهران، حکمت.
    • طباطبائی، سیدمحمدحسین، 1362، شیعه در اسلام، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
    • طباطبائی، سیدمحمدحسین، ۱۳۷۸، تفسیر المیزان، ترجمة سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
    • طباطبائی، سیدمحمدحسین، 1381، طریق عرفان (ترجمة رساله الولایه)، ترجمة صادق حسن‌زاده، قم، بخشایش.
    • طباطبائی، سیدمحمدحسین، 1387، بررسی‌های اسلامی، به کوشش سیدهادی خسروشاهی، قم، بوستان کتاب.
    • طباطبائی، سیدمحمدحسین، 1389، رساله لب اللباب، به کوشش سیدهادی خسروشاهی، قم، بوستان کتاب.
    • طباطبائی، سیدمحمدحسین، 1388، اسلام و انسان معاصر، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
    • طباطبائی، سیدمحمدحسین، 1391ق، طریق عرفان (ترجمه و شرح رسالة الولایة)، ترجمة صادق حسن‌زاده، قم، آیت اشراق.
    • طباطبائی، سیدمحمدحسین، 1393ق، المیزان فی تفسیرالقرآن، بیروت، مؤسسة الاعلمی.
    • طوسی، نصیرالدین، 1373، اوصاف الاشراف، تهران، سازمان چاپ و انتشارات.
    • فراهیدی، خلیل‌بن احمد، 1409ق، العین، تحقیق محسن آل‌عصفور، مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم، هجرت.
    • فناری، محمد‌بن حمزه، 1374، مصباح الانس، تهران، مولی.
    • قیصری، داود‌، ۱۳۸۱، رسائل قیصری، تهران، مؤسسة پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
    • کاشانی، عبدالرزاق، 1370، اصطلاحات الصوفیه، قم، بیدار.
    • مجلسی، محمدباقر، 1315، بحارالانوار، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
    • مطهری، مرتضی، 1376، مجموعه آثار، تهران، صدرا.
    • مظلومی‌زاده، کمال‌الدین، 1398، الگوی تربیت عرفانی مکتب نجف، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • مظلومی‌زاده، کمال‌الدین و همکاران، 1396، «مبانی هستی‌شناختی تربیت عرفانی براساس مکتب تربیتی نجف اشرف»، اسلام و پژوهش های تربیتی، ش 17، ص 19ـ36.
    • موسوی خمینی، روح‌الله، 1360، مبارزه با نفس یا جهاد اکبر، تهران، امیرکبیر.
    • موسوی خمینی، روح‌الله، 1391، تهذیب نفس و سیر و سلوک از دیدگاه امام خمینی، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    امین زاده، سیده مرضیه، رودگر، محمدجواد، فرهودی، مصطفی.(1401) شاخصه‌های عرفان مکتب نجف. فصلنامه انوار معرفت، 11(2)، 125-144 https://doi.org/10.22034/erfani.2024.2021093

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    سیده مرضیه امین زاده؛ محمدجواد رودگر؛ مصطفی فرهودی."شاخصه‌های عرفان مکتب نجف". فصلنامه انوار معرفت، 11، 2، 1401، 125-144

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    امین زاده، سیده مرضیه، رودگر، محمدجواد، فرهودی، مصطفی.(1401) 'شاخصه‌های عرفان مکتب نجف'، فصلنامه انوار معرفت، 11(2), pp. 125-144

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    امین زاده، سیده مرضیه، رودگر، محمدجواد، فرهودی، مصطفی. شاخصه‌های عرفان مکتب نجف. انوار معرفت، 11, 1401؛ 11(2): 125-144