Anwar-e Ma`rifat

وحدت وجود از اصلی ترین تعالیم تصوف و عرفان اسلامی است. از نگاه عارفان مسلمان، موجود حقیقی تنها حق تعالی است و مخلوقات، ظهورات آن موجود حقیقی اند. ابن عربی در سدة هفتم هجری تبیین های دقیقی از این نظریه ارائه می کند. شیخ احمد سرهندی با دیدگاه ابن عربی مخالفت کرده است. انتقادات وی، به مسئلة عینیت حق با اشیا و برداشت ناشی از آن تحت عنوان «همه اوست» و نیز به معیت و سریان حق در عالم و اتصاف حق به امور مذموم و پست است. در این مقاله پس از اشاره به احوال و آثار سرهندی و وضعیت زمانة وی، انتقاداتش دربارة نظریة وحدت وجود را بررسی کرده ایم. در نهایت، برآنیم که سرهندی به واسطة پایبندی به مبانی علم کلام، به عمق معنای تمایز احاطی موجود در کلام ابن عربی مبنی بر تمایز حق از خلق پی نبرده و نظریة خلقت را جایگزین نظریة تجلی کرده و با باور به ضرورت تفکیک میان اعتقادات دین اسلام و مکتب ودانتة هندوییسم، قائل به وحدت شهود شده است.