Anwar-e Ma`rifat, Volume 12, Issue 1, No 24, Year 2025 , Pages 7-22

    The Epistemological Foundations of Religious Spirituality

    Writers:
    ✍️ Mohammad Jafari / Associate Professor of the Philosophy of Religion, The Imam Khomeini Institute for Education and Research / mjafari125@yahoo.com
    doi 10.22034/erfani.2024.2022120
    Abstract: 
    Undoubtedly, one can reach a deep and comprehensive understanding of religious spirituality and determine its position and value in the face of non-religious (secular) spirituality only when the foundations of such spirituality are fully explained. These foundations can be examined in ontological, epistemological, anthropological, teleological, and axiological dimensions. Using an analytical-descriptive method and focusing on one of these foundations, namely the epistemological foundations of spirituality, this article has attempted to explain the role and value of human endogenous cognitive resources, i.e. intuition, nature, and reason, as well as the exogenous source of revelation in the formation and orientation of spirituality. Furthermore, considering the fundamental challenges that exist in the rationality of non-religious spirituality, it examines the role of rationality and realism in religious and genuine spirituality, the communication mechanism, and the impact of rationality on the insight, tendency, and action dimensions of spirituality. Finally, considering the views of religious and spiritual intellectuals who have distinguished worship and reason and considered the combination of the two as impossible, it has responded to some of the doubts in this regard.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :مبانی معرفت شناختی معنویت دینی
    Abstract: 
    بی‌تردید، وقتی می‌توان به درکی عمیق و همه‌جانبه از معنویت دینی رسید و بر آن اساس، جایگاه و وزن آن را در مصاف با معنویت غیردینی (سکولار) تعیین نمود که مبانی این معنویت کاملاً تبیین شده باشد. این مبانی در ابعاد پنج‌گانة هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی، انسان‌شناختی، غایت‌شناختی و ارزش‌شناختی قابل بررسی است. این مقاله به روش تحلیلی ـ توصیفی با تمرکز بر یکی از این مبانی، یعنی مبانی معرفت‌شناختی معنویت، کوشیده است نقش و وزن منابع شناختی درون‌زای انسان، یعنی شهود، فطرت و عقل و نیز منبع برون‌زای وحی در شکل‌گیری و جهت‌دهی به معنویت را تبیین کند و در ادامه با توجه به چالش‌های اساسی که در فضای معنویت غیردینی با عقلانیت وجود دارد، نقش عقلانیت و واقع‌گرایی را در معنویت دینی و اصیل و سازوکار ارتباطی و تأثیر عقلانیت در ابعاد بینشی، گرایشی و کنشی معنویت بررسی کند. در نهایت، با توجه به نگاه روشنفکران دینی و معنوی که میان تعبد و تعقل فاصله انداخته، جمع میان آن دو را ناممکن تلقی ‌نموده‌اند، به برخی از شبهات این عرصه پاسخ داده است.
    References: 
    • قرآن کریم.
    • نهج البلاغه 1366). شرح صبحی صالح. قم: هجرت.
    • براون، کالین (1375). فلسفه و ایمان مسیحى. ترجمة طاطه‌وس میکائیلیان. تهران: علمى و فرهنگى.
    • پترسون، مایکل و دیگران (1376). عقل و اعتقاد دینی. ترجمة آرش نراقی و ابراهیم سلطانی. تهران: طرح نو.
    • جعفری، محمد (1390). عقل و دین از منظر روشنفکران دینی معاصر. قم: بوستان کتاب.
    • جوادى آملى، عبدالله (1372). شریعت در آیینه معرفت. قم: رجاء.
    • جوادى آملى، عبدالله (1381). دین‌شناسى. قم: اسراء.
    • جوادى آملى، عبدالله (بی‌تا). تبیین براهین اثبات خدا. قم: اسراء.
    • دباغ، سروش (1385). تعبد و مدرنیته. مدرسه، 4.
    • سروش، عبدالکریم (1376). صراط‌هاى مستقیم. کیان. 36.
    • سروش، عبدالکریم (1378). بسط تجربة‌ نبوی. چ دوم. تهران: مؤسسة فرهنگی صراط.
    • سلیمانى امیرى، عسکری (1380). نقد برهان‌ناپذیرى وجود خدا. قم: بوستان کتاب.
    • شاکرین، حمیدرضا (1386). براهین اثبات وجود خداوند؛ نقدی بر شبهات جان هاسپرس. تهران: دانش و اندیشه معاصر.
    • صادقی، هادی (1386). عقلانیت ایمان. قم: طه.
    • طباطبائى، سیدمحمدحسین (1389). بررسی‌های اسلامی. قم: بوستان کتاب.
    • طباطبائى، سیدمحمدحسین (1390ق). المیزان. چ دوم. قم: اسماعیلیان.
    • عبودیت، عبدالرسول و مصباح، مجتبی (1384). خداشناسی فلسفی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. تهران: اسلامیه.
    • مجتهد شبستری، محمد (1379). پرواز در ابرهای ندانستن. کیان. 52.
    • مجلسی، محمدباقر (1404ق). مرآة العقول. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    • مصباح یزدی، محمدتقی (1359). ایدئولوژی تطبیقی. قم: مؤسسة در راه حق.
    • مصباح یزدی، محمدتقی (1376). راه و راهنماشناسى. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • مصباح یزدی، محمدتقی (1377). آموزش عقاید. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
    • مصباح یزدی، محمدتقی (1380). اخلاق در قرآن. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • مصباح یزدی، محمدتقی (1391). آموزش فلسفه. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • مطهری، مرتضی (1372الف). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
    • مطهری، مرتضی (1372ب). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
    • مطهری، مرتضی (1372ج). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
    • مطهری، مرتضی (1372د). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
    • مطهری، مرتضی (1376). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
    • ملکیان، مصطفی (1380). دین‌پژوهی ما و فلسفه‌های غربی (گفت‌وگو با حسین کاجی). تأملات ایرانی. تهران: روزنه.
    • ملکیان، مصطفی (1381الف). دین، معنویت و عقلانیت. آبان، 144.
    • ملکیان، مصطفی (1381ب). زندگی اصیل و مطالبۀ دلیل. متین. 15و16.
    • ملکیان، مصطفی (1381ج). معنویت گوهر ادیان: سنت و سکولاریسم. تهران: صراط.
    • ملکیان، مصطفی (1385). سازگاری معنویت و مدرنیته. مصاحبه با روزنامة شرق. 25/5/1385.
    • ملکیان، مصطفی (1387الف). انسان سنتی، انسان مدرن و مسئلة تعبد. آیین. 17و18.
    • ملکیان، مصطفی (1387ب). ایمان و تعقل2 (سلسله درسگفتارها). قم: دانشگاه ادیان و مذاهب (این کتاب به صورت الکترونیکی و در فضای مجازی منتشر شده است).
    • ورّام بن ابی‌فراس، مسعود بن عیسى (1376ق). مجموعة ورام. تهران: اسلامیه.
    • هاشمى خویى، حبیب‌الله (1386ق). منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه. تهران: اسلامیه.
    • Mahony ,William K. (1987). Spiritual Discipline. In: The Encyclopedia Of Religion. Ed. Mircea Eliade, V.14 ,Publisher Macmillan.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Jafari, Mohammad.(2025) The Epistemological Foundations of Religious Spirituality. Anwar-e Ma`rifat, 12(1), 7-22 https://doi.org/10.22034/erfani.2024.2022120

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mohammad Jafari."The Epistemological Foundations of Religious Spirituality". Anwar-e Ma`rifat, 12, 1, 2025, 7-22

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Jafari, M.(2025) 'The Epistemological Foundations of Religious Spirituality', Anwar-e Ma`rifat, 12(1), pp. 7-22

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Jafari, M. The Epistemological Foundations of Religious Spirituality. Anwar-e Ma`rifat, 2025; 12(1): 7-22