سال هشتم، شماره دوم، پياپي 15، پاييز و زمستان1397

رسول مزرئي / ‌سطح چهار حوزة علمية قم     Erfani2015@chmail.ir
دريافت: 17/07/1398 - پذيرش: 19/09/1398

چکيده 
آية 172 سورة اعراف معروف به آية ميثاق‌، همراه با روايات مرتبط با آن، مورد توجه و شرح و تفسير انديشمندان مسلمان با گرايش‌هاي متفاوت قرار گرفته و در باب حقيقت و مفاد و موطن اين ميثاق، ديدگاه‌هاي مختلفي ابراز شده است. در اين ميان، سعيدالدين فرغاني فرد شاخص مکتب عرفاني ابن‌عربي و شاگرد برجستة صدرالدين قونوي، با توجه به مباني عرفاني و لحاظ روايات، تفسير و تبيين بديعي را دربارة موطن و مفاد پيمان و تعداد مواثيق اظهار نموده که تاکنون مورد بررسي قرار نگرفته است. اين تحقيق از نوع تحقيقات توصيفي و تحليلي است. روش به‌کار‌رفته در اين نوشتار، اسنادي و روش جمع‌آوري داده‌ها کتابخانه‌اي بوده و داده‌هاي مورد نياز از طريق ابزار فيش‌برداري گرد‌آوري شده است. به نظر فرغاني، صورت طينية حضرت آدم‌ - که مشتمل بر ذرات ترابيه است و هر ذرة ترابيه مادة صورت عنصري يکي از ذريه و فرزندان اوست - در عالم مثال منفصل صورت مثالي مي‌يابد. آن ذرات نيز به گونة تفصيلي در آن عالم ظاهر شده، با  صورت مثالي ارواح خود مرتبط مي‌شوند و به دليل قرب به عالم بساطت و وحدت و سريان توحيد فطري، به ربوبيت حق تعالي اقرار مي‌كنند. اين ديدگاه ويژگي‌هايي دارد که با ظاهر آية‌ ميثاق و روايات مربوطه انطباق بيشتري دارد.
كليد‌واژه‌ها: ميثاق الست، فرغاني، آية ميثاق، محبت اصلي، عالم مثال محاذي با محسوسات، عالم خيال منفصل.