انوار معرفت

از آنجا که آموزة تخلق به اخلاق الله در میان علمای علم اخلاق و نیز عارفان مسلمان از جایگاه ویژه ای برخوردار است، ضروری است تا در گامی پیشینی به تبیین و ارائة تصویری درست از اخلاق الله پرداخت. برای این منظور، با تکیه بر مفهوم اخلاق و نگاه گزاره محور و با استناد به آیات و احادیث و برخی آموزه های عرفانی به شیوة استنادی، اصطیادی و استنباطی و با رویکرد نقلی، عقلی و عرفانی، به معرفی اخلاق الله پرداخته و با بررسی موضوع و محمول گزاره های اخلاقی ناظر به خدا، نظریة ارزش اخلاقی و اصل اخلاقی روشن گردد. با مدنظر قرار دادن آموزة «کمال جلا و استجلا» و همچنین قانون «میل اصل به فرع» که خود برآمده از آموزة مبنایی وحدت شخصیة وجود عرفانی است، به تبیینی از نظریة ارزش اخلاقی در اخلاق الله تحت عنوان کمال محوری ـ که به وزان فضیلت محوری در اخلاق ناظر به انسان است ـ نائل شد. همچنین، با مبنا ساختن جامعیت و شمول اسم «الله» نسبت به دیگر اسم های خداوند و رفتار ارتباطی اعتدال بخش از سوی اسم اعظم نسبت به اسم های جزئی زیرمجموعة خود از رهگذر ویژگی دو اسم «الحَکَم العدل»، به ارائة نظریه ارزش اخلاقی دیگری تحت عنوان حق محوری و نیز معرفی اصل اخلاقی برآمده از این دو اسم پرداخته شد. نتیجه ای را که می توان در سایة این معرفی به مثابة گوشه ای از حقیقت اخلاق الله گرفت، می توان در انعکاس این خُلق در متخلقان، چه در بُعد اجتماعی و چه در ساحت فردی، جست وجو کرد؛ به طوری که مهم ترین رسالت انسان کامل، رفع اختصام از مظاهر اسمای وجودی و تأدیة حقوق آنان در نهایی ترین مرحله از قوس نزول خواهد بود.