سال يازدهم، شماره اول، پياپي 22، بهار و تابستان 1401، ص 175ـ188

* محمدصادق دورانديش/ دانشجوي دکتري تصوف و عرفان اسلامي دانشگاه اديان و مذاهب      m.s.durandish@gmail.com 
رحمان بوالحسني/ استاديار گروه عرفان اسلامي دانشگاه اديان و مذاهب    bolhasani1261@gmail.com
دريافت: 24/09/1401 - پذيرش: 19/01/ 1402
چکيده
مطابق آيه 7 سورة «هود»، عرشي که به هويت حق‌تعالي منسوب است، روي آب قرار دارد. عارفان اين آيه را با رويکرد هستي‌شناسانه تفسير کرده‌اند. آنان «عرش هويت» را نمود مُلک حق‌تعالي دانسته و براي آن مصاديقي را ذکر مي‌کنند: اسم «حي» الهي، مشيت سريان‌يافته، نفَس رحماني و عالَم را مصاديق عرش هويت دانسته‌ و آن را به نام‌هاي «عرش حيات»، «عرش مشيت» و «عرش ذات» خوانده‌اند و نيز تأويل آب را «حيات»، «علم» و «مشيت الهي» دانسته‌اند. در اين مقاله که پژوهشي با روش تحليلي ـ توصيفي است، تعاريف يادشده و مسئله تکون يافتنِ عرش هويت از آب تحليل شده است. البته عرفا برآمدن عرش هويت از آب را با نگرش سلوکي نيز شرح و تفصيل داده‌اند؛ مثل اينکه مقام «بحرِ عرش» را در شمار مقامات اولياي الهي تعريف کرده‌اند.

كليد‌واژه‌ها: عرش هويت، عرش ذات، عرش حيات، عرش مشيت، نفَس رحماني، عرفا.