Anwar-e Ma`rifat

‏ یکی از حقایق تردید ناپذیر حادثة مرگ است که برای هر انسانی رخ می دهد. در این باره که حقیقت ‏مرگ چیست و با مرگ چه ‏اتفاقی می افتد، در مکاتب مختلف دیدگاه های متفاوتی بیان شده است. از نظر عرفان ابن عربی و نیز حکمت متعالیه ملاصدرا، انسان ‏دارای دو ساحت نفس و بدن، و نفس مدبر بدن است. ملاصدرا با توجه به این نوع نگاه به حقیقت وجودی انسان، و نیز با توجه به حرکت جوهری نفس، مرگ را به معنای پایان حرکت نفس و به فعلیت رسیدن آن و در نتیجه، جدا شدن آن از بدن مادی می داند. ابن عربی نیز با توجه به این دو ساحت وجودی انسان و نیز با توجه به چگونگی نظام خلقت از دیدگاه عرفانی، مرگ را به معنای جدا شدن نفس از بدن و بازگشت آن به جایگاه اصلی اش می داند. البته از ‏نظر ملاصدرا با تحقق مرگ، نفس به طور کلی پیوندش را با بدن قطع می کند؛ اما از نظر ابن عربی، این قطع ‏‏ارتباط به طور کلی نیست. ‏به هر حال، از نظر عرفان و فلسفه، مرگ امری معدوم کننده ‏نیست، بلکه امری وجودی و موجب کمال برای ‏نفس است.