Anwar-e Ma`rifat, Volume 6, Issue 1, No 12, Year 2025 , Pages 75-92
The Essence and Whatness of Death from the Viewpoint of the Mystics and Hikmat al-Muta’li
Article Type:
Research
Writers:
✍️ Ali Ranjbar
/ M.A in Islamic mysticism, Imam Khomeini Education and Research Institute / ali_ranjbar_59@yahoo.com
/ M.A in Islamic mysticism, Imam Khomeini Education and Research Institute / ali_ranjbar_59@yahoo.comMohammad Hasan Zamani / Associate Professor of Al- Mostafa International University / mohamadhasanzamanii@gmail.com
Abstract:
One of the undeniable facts is the death that occurs for every human being. There are various points of view about the essence of death and its subsequent events in different schools. The human being has two dimensions of the soul and body, which the soul is the director of body from the viewpoint of Ibn al-Arabi's mysticism and Mulla Sadra's Hikmat al-Muta’li. Considering this fact about the truth of the human existence, and also due to the substantial motion of the soul, Mulla Sadra considers death as the end of the soul's movement and its realization, and consequently, its separation from the material body. Considering two dimensions of the human existentialism and also the quality of the system of creation from the mystical point of view Ibn 'Arabi also considers death as the separation of the soul from the body and its returning to its original position. Of course, from the viewpoint of Mulla Sadra, with the realization of death, the whole body interrupts its connection with the body, but Ibn Arabi believes that this disconnecting is not general. However, in terms of mysticism and philosophy, death is not an annihilator matter, but an existential matter that brings perfection for the soul.
Keywords:
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :حقیقت و چیستی مرگ از دیدگاه عرفان نظری و حکمت متعالیه
Abstract:
یکی از حقایق تردید ناپذیر حادثة مرگ است که برای هر انسانی رخ می دهد. در این باره که حقیقت مرگ چیست و با مرگ چه اتفاقی می افتد، در مکاتب مختلف دیدگاه های متفاوتی بیان شده است. از نظر عرفان ابن عربی و نیز حکمت متعالیه ملاصدرا، انسان دارای دو ساحت نفس و بدن، و نفس مدبر بدن است. ملاصدرا با توجه به این نوع نگاه به حقیقت وجودی انسان، و نیز با توجه به حرکت جوهری نفس، مرگ را به معنای پایان حرکت نفس و به فعلیت رسیدن آن و در نتیجه، جدا شدن آن از بدن مادی می داند. ابن عربی نیز با توجه به این دو ساحت وجودی انسان و نیز با توجه به چگونگی نظام خلقت از دیدگاه عرفانی، مرگ را به معنای جدا شدن نفس از بدن و بازگشت آن به جایگاه اصلی اش می داند. البته از نظر ملاصدرا با تحقق مرگ، نفس به طور کلی پیوندش را با بدن قطع می کند؛ اما از نظر ابن عربی، این قطع ارتباط به طور کلی نیست. به هر حال، از نظر عرفان و فلسفه، مرگ امری معدوم کننده نیست، بلکه امری وجودی و موجب کمال برای نفس است.
References:
- صدوق، محمد بن على،1414ق، اعتقادات الاماميه، چ 2، قم، كنگرة شيخ مفيد.
- ابن‌عربي، ابوعبدالله محيي‌الدين محمد، بي تا، الفتوحات المكيه، بيروت، دار الصادر.
- ـــــ ، 1946م، فصوص الحكم، قاهره، دار إحياء الكتب العربيه.
- ـــــ ،1420ق، ذخائر الاعلاق شرح ترجمان الاشواق، مصحح، خليل عمران المنصور، بيروت، دار الكتب العلميه.
- ابن‌منظور، محمد‌بن مکرم، 1414ق، لسان العرب، بيروت، دار صادر.
- امام جعفر بن محمد الصادق، 1400ق، مصباح الشريعه، بيروت، مؤسسة الأعلمى للمطبوعات.
- آشتياني، جلال‌الدين، 1381ش، شرح بر زاد المسافر، قم، دفتر تبليغات اسلامي.
- .ـــــ ،1370ش، شرح مقدمه قيصرى بر فصوص الحكم، چ 3، تهران، امير كبير.
- آملي، سيد‌حيدر، 1422ق، تفسير المحيط الأعظم، چ 3، تهران، وزارت ارشاد اسلامى.
- تهراني، محمد حسين،1423ق، معاد‌شناسي، چ 11، مشهد، ملكوت نور قرآن.
- جرجانى، سيد‌شريف على‌بن محمد،1370ش، التعريفات، چ 4، تهران، ناصر خسرو.
- جوادي آملي عبدالله، 1388ش، معاد در قرآن، چ 6، قم، اسراء.
- حقى بروسوى، اسماعيل، بي تا، تفسير روح البيان، بيروت، دار‌الفكر.
- موسوي خميني، روح الله،1381ش، شرح چهل حديث، چ 25، تهران، مؤسسة تنظيم و نشر آثار امام خميني
- ـــــ،1410ق، تعليقات على شرح«فصوص الحكم» و«مصباح الأنس»،محقق ، مصحح: حسن رحيميان، قم، پاسدار اسلام.
- رحيم‌پور، فروغ السادات، 1378ش، معاد از ديدگاه امام خميني، تهران، مؤسسة تنظيم و نشر آثار امام خميني.
- زنوزي، عبدالله بن بير مقلي باباخان،1371ش انوار جليه در كشف اسرار حقيقت علويه، مصحح، جلال‌الدين آشتياني، چ 2، تهران، اميرکبير.
- صدرالمتألهين شيرازى، محمد‌بن ابراهيم، 1354ش المبدأ و المعاد، تهران، انجمن حكمت و فلسفه ايران.
- ـــــ ، 1422ق شرح الهداية الأثيريه، بيروت، مؤسسة التاريخ العربي.
- ـــــ ، 1981م، الحكمة المتعاليه في الأسفار العقلية الأربعه، چ سوم، بيروت، دار إحياء التراث العربي.
- ـــــ ، 1302ق، مجموعة الرسائل التسعه، قم، مكتبه المصطفوي.
- ـــــ ، 1363ش، مفاتيح الغيب، مصحح، محمد خواجوى، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقيقات فرهنگى.
- ـــــ ، 1366ش، تفسير القرآن الكريم، چ 2، قم، بيدار.
- ـــــ ، 1378ش، المظاهر الالهيه في اسرار العلوم الكماليه، تهران، بنياد حكمت اسلامي صدرا.
- ـــــ ، 1417ق، الشواهد الربوبيه في المناهج السلوكيه (مقدمه عربى)، بيروت، مؤسسة التاريخ العربي.
- طباطبايي، محمد حسين،1371ش، الميزان في تفسير القرآن، چ 2، قم، اسماعيليان.
- ـــــ ، 1999م، رساله التوحيد (الرسائل التوحيديه)، بيروت، النعمان.
- ـــــ ، (بي تا)، بدايه الحكمه، قم، مؤسسة النشر الاسلامي التابعه لجماعه المدرسين.
- طريحي، فخرالدين،1416ق، مجمع البحرين، چ 3، تهران، مرتضوي.
- عبوديت، عبدالرسول،1391ش، درآمدي به نظام حکمت صدرايي، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره).
- قونوى، صدر الدين،2010م، مفتاح الغيب (مصباح الانس)، مصحح، عاصم ابراهيم الكيالي، بيروت، دار الكتب العلميه.
- مصطفوي، حسن،1360ش، التحقيق في کلمات القرآن الکريم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- همداني، علي، حل فصوص الحكم، (شرح فصوص الحكم پارسا)، نسخه خطى.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Ranjbar, Ali, Zamani, Mohammad Hasan.(2025) The Essence and Whatness of Death from the Viewpoint of the Mystics and Hikmat al-Muta’li. Anwar-e Ma`rifat, 6(1), 75-92
Ali Ranjbar; Mohammad Hasan Zamani."The Essence and Whatness of Death from the Viewpoint of the Mystics and Hikmat al-Muta’li". Anwar-e Ma`rifat, 6, 1, 2025, 75-92
Ranjbar, A, Zamani, M.(2025) 'The Essence and Whatness of Death from the Viewpoint of the Mystics and Hikmat al-Muta’li', Anwar-e Ma`rifat, 6(1), pp. 75-92
