Anwar-e Ma`rifat, Volume 13, Issue 1, No 26, Year 2025 , Pages 21-38

    Examining the Truth of Man in the Divine Suqʿ from Saʿid al-Din Farghani’s Perspective and Its Theological Implications

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    ✍️ Ali Imaninasab / PhD in Islamic Theology, Qom University / 313ali.i.n@gmail.com
    Abbas Izadpanah / Assistant Professor at the Department of Philosophy and Islamic Theology, Qom University / abbas_izadpanah@yahoo.com
    Seyyed Ahmad Reza Shahrokhi / Assistant Professor at the Department of Philosophy and Islamic Theology, Qom University / S.ahmadrezashahrokhi@gmail.com
    dor 20.1001.1.26458217.1403.13.1.2.3
    doi 10.22034/erfani.2025.5001359
    Abstract: 
    Different schools of thought in the Islamic world have proposed theories regarding the truth of man based on their accepted principles, generally focusing on the external existence of the human truth. However, in the mystical worldview, where all beings are manifestations of God's existence, not only the external existence of human truth but also the origins of their being in the station of essence and the truth in the divine Suqʿ can be examined. Farghani, as one of the most prominent mystics of the Ibn Arabi school, presented profound anthropological discussions about the truth of man in his works. This study examines the essence and the stages of the divine Suqʿ (first and second stages) and concludes that, according to Farghani, the source of human existence is the divine essence. The truth of man can be sought in all the stages of the divine Suqʿ, though this truth possesses its own specific characteristics in each stage. Overall, Farghani's views on the divine existence as the origin of human existence and the presence of human truth in the divine Suqʿ align with the philosophical system of Mulla Sadra and are also compatible with various Qur’anic verses and hadiths. Farghani's interpretations of verses and narratives, even if contrary to the initial appearances of certain verses and hadiths, agree with the apparent meanings of others. His views on the divine existence as the origin of human existence and man's journey in the divine Suqʿ have significant theological implications discussed in this research.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :بررسی حقیقت انسان در صقع ربوبی از منظر سعیدالدین فرغانی و پیامدهای کلامی آن
    Abstract: 
    نحله‌های مختلف فکری در جهان اسلام هریک بر اساس مبانی پذیرفتة خود، در باب اینکه حقیقت انسان چیست، نظریاتی ارائه داده‌اند که عموماً ناظر به وجود خارجی حقیقت انسان است؛ اما در جهان‌بینی عرفانی که موجودات همگی تجلیاتی از وجود خداوند هستند، علاوه بر اینکه می‌توان وجود خارجی حقیقت انسان مخلوق را بررسی کرد، می‌توان به مبادی وجود او در مقام ذات و حقیقت آنکه در صقع ربوبی است، نیز نظر کرد. فرغانی، به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین عارفان مکتب ابن‌عربی، در آثار خود، مباحث انسان‌شناسانۀ عمیقی در باب حقیقت انسان ارائه کرده که در این نوشتار با بررسی مقام ذات و مراتب صقع ربوبی (مرتبة اول و مرتبة دوم) می‌توان به این نتیجه دست یافت که از نگاه فرغانی، سرچشمة وجود انسان ذات الهی است و حقیقت انسان را در تمام مراتب صقع ربوبی می‌توان جست‌وجو کرد که البته این حقیقت در هر یک از این مراتب، ویژگی‌های خاص خود را دارد. کلیت آراء فرغانی در باب سرچشمه‌‌گرفتن وجود انسان از وجود الهی و حضور حقیقت انسان در صقع ربوبی، علاوه بر اینکه با دستگاه فلسفی ملاصدرا همخوانی دارد، با آیات و روایات نیز سازگار است؛ زیرا برداشت‌های فرغانی از آیات و احادیث، حتی اگر برخلاف ظهور بدوی برخی آیات و روایات باشند، موافق ظواهر برخی دیگر از آیات و روایات‌اند. آراء فرغانی درباب سرچشمه‌گرفتن وجود انسان از وجود الهی و سیر انسان در صقع ربوبی دارای پیامدهای کلامی مهمی است که در این تحقیق به آنها اشاره شده است.
    References: 
    • قرآن کریم.
    • آخوند خراسانی، محمدکاظم (1409ق). کفایة الاصول. قم: مؤسسة آل البیت.
    • ابن‌اثیر، مبارک بن محمد (1367). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر. تحقیق محمد محمود طناحی و طاهر احمد زاوی. قم: اسماعیلیان.
    • ابن‌ترکه، صائن‌الدین (1360). تمهید القواعد. تحقیق سیدجلال‌الدین آشتیانی. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
    • ابن‌عربی‏، محیی‌الدین (1946). فصوص الحکم. قاهره: دار احیاء الکتب العربیه.
    • ابن‌عربی‏، محیی‌الدین (بی‌تا). الفتوحات المکیه. بیروت: دار صادر.
    • امینی‌نژاد، علی (1398). آموزش پودمانی مبانی عرفان اسلامی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • بقلی شیرازی‏، روزبهان (2008). تفسیر عرائس البیان فی حقائق القرآن‏. تحقیق احمد فرید المزیدی‏. بیروت: دارالکتب العلمیه.
    • جامی، عبدالرحمن (1370). نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص. تحقیق سیدجلال‌الدین آشتیانی‏. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‏.
    • جندی، مؤید‌الدین (1423ق). شرح فصوص الحکم. قم: بوستان کتاب.
    • جوادی آملی، عبدالله (1390). تسنیم. تحقیق احمد قدسی. قم: اسراء.
    • جوادی آملی، عبدالله (1388). رحیق مختوم. تحقیق محمد صفایی. قم: اسراء.
    • جوادی‌ آملی، عبدالله (1394). تحریر ایقاظ النائمین. قم: اسراء.
    • جهانگیری، محسن (1375). محیی‌الدین بن عربی چهرة برجستة عرفان اسلامی. تهران: دانشگاه تهران.
    • جیلانی‏، عبدالقادر (1428ق). سرّ الأسرار و مظهر الأنوار فیما یحتاج إلیه الأبرار. تحقیق احمد فرید المزیدی‏. بیروت: دارالکتب العلمیه.
    • حکیم ترمذی،  محمد بن علی (1422ق). ختم الاولیاء. تحقیق عثمان اسماعیل یحیی. بیروت: مهد الآداب الشرقیه.
    • خصیبی، حسین بن حمدان (1419ق). الهدایة الکبری. بیروت: البلاغ.
    • سبحانی، جعفر (1395). الموجز فی اصول الفقه. قم: مؤسسة امام صادق.
    • صدرالمتألهین (1383). شرح اصول الکافی. تحقیق محمد خواجوی. تهران: مؤسسة مطالعات فرهنگی.
    • صدرالمتألهین (1363). مفاتیح الغیب. تصحیح محمد خواجوی. تهران: مؤسسة حکمت و فلسفه ایران.
    • صدرالمتألهین (1368). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعه. قم: مصطفوی.
    • صدوق، محمد بن علی (1398ق). التوحید. تحقیق هاشم حسینی. قم: جامعة مدرسین.
    • صفار، محمد بن حسن (1404ق). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد. تحقیق محسن بن عباسعلی کوچه‌باغی. قم: کتابخانة آیت‌الله مرعشی نجفی.
    • فرغانی، سعیدالدین (1379). مشارق الدراری شرح تائیه ابن فارض. تحقیق سیدجلال‌الدین آشتیانی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
    • فرغانی، سعیدالدین (1428ق). منتهی المدارک فی شرح تائیة ابن فارض‏. تحقیق عاصم ابراهیم الکیالی. بیروت: دارالکتب العلمیه.
    • قمی، علی بن ابراهیم‏ (1404ق). تفسیر القمی. تحقیق طیب موسوی جزائری. قم: دار الکتاب.
    • قیصری، داود (1375). شرح فصوص الحکم. تحقیق سیدجلال‌الدین آشتیانی. تهران: علمی و فرهنگی.
    • کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. تحقیق علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    • مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحار الانوار. تحقیق جمعی از محققان. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    • مجلسی، محمدتقی (1406ق). روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه. تحقیق حسین موسوی کرمانی و علی‌پناه اشتهاردی. قم: مؤسسة فرهنگی اسلامی کوشانپور.
    • منزه، مهدی و کاوندی، سحر (1396). ملاصدرا، وحدت تشکیکی یا وحدت شخصی؛ گذر ملاصدرا از وحدت تشکیکی به وحدت شخصی. حکمت صدرایی، 2(5)، 169-186.
    • موسوی خمینی، سیدروح‌الله (1434ق). تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و تعلیقات علی مصباح الأنس. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    • مولوی، جلال‌الدین (1373). مثنوی معنوی. تحقیق توفیق سبحانی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
    • یزدان‌پناه، یدالله (1397). مبانی و اصول عرفان نظری. نگارش سید‌عطاء انزلی. ویراست دوم. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Imaninasab, Ali, Izadpanah, Abbas, Shahrokhi, Seyyed Ahmad Reza.(2025) Examining the Truth of Man in the Divine Suqʿ from Saʿid al-Din Farghani’s Perspective and Its Theological Implications. Anwar-e Ma`rifat, 13(1), 21-38 https://doi.org/10.22034/erfani.2025.5001359

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Ali Imaninasab; Abbas Izadpanah; Seyyed Ahmad Reza Shahrokhi."Examining the Truth of Man in the Divine Suqʿ from Saʿid al-Din Farghani’s Perspective and Its Theological Implications". Anwar-e Ma`rifat, 13, 1, 2025, 21-38

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Imaninasab, A, Izadpanah, A, Shahrokhi, S.(2025) 'Examining the Truth of Man in the Divine Suqʿ from Saʿid al-Din Farghani’s Perspective and Its Theological Implications', Anwar-e Ma`rifat, 13(1), pp. 21-38

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Imaninasab, A, Izadpanah, A, Shahrokhi, S. Examining the Truth of Man in the Divine Suqʿ from Saʿid al-Din Farghani’s Perspective and Its Theological Implications. Anwar-e Ma`rifat, 2025; 13(1): 21-38