انوار معرفت، سال دوازدهم، شماره اول، پیاپی 24، بهار و تابستان 1402، صفحات 75-92

    نقد و بررسی نظریة «رؤیاانگاری وحی» با رویکرد عرفانی

    نوع مقاله: 
    پژوهشی
    نویسندگان:
    ✍️ مرتضی زاده بامری / دکترای فلسفه مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) / mortezazadehbameri@gmail.com
    حسین مظفری / استادیار گروه عرفان مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) / Mozaffari48@Yahoo.com
    doi 10.22034/erfani.2024.5000826
    چکیده: 
    از منظر سروش، وحی همان رؤیا و رؤیا نیز همان وحی است. ایشان به‌صراحت قرآن را از جنس خواب و نبی اکرم(ص) را راوی رؤیاهای رسولانه می‌داند. وی با استشهاد به آراء اهل معرفت معتقد است: جبرئیل محصول قوة خیال رسول‌الله(ص) و شأنی از شئون ایشان است. از دیدگاه وی وجود تناقضات و به‌کار رفتن واژگان مبهم در قرآن، مؤید نظریة «رؤیای نبوی» است. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی و انتقادی اصل ادعای سروش و استشهادات وی را بررسی کرده و روشن ‌ساخته که اصل ادعای او مخدوش و استشهادات وی ناتمام است؛ زیرا: ۱. رؤیایی که مقدم بر آمدن جبرئیل است، وحی نیست، بلکه شبه‌‌وحی و از اسباب و مقدمات نبوت است و پس از آن، جبرئیل رسالت و به تبع آن، قرآن را برای ایشان از جانب خداوند آورد. بنابراین وحی رؤیایی از سنخ الهام و قبل از نزول ملک است، در حالی ‌که وحی رسالی و نزول قرآن با واسطة ملک، آن هم در بیداری صورت می‌گیرد. ۲. مطابق آموزة سریان انسان کامل، علم انسان به‌ مراتب عالم، همان علم او به مراتب خویش است که از سنخ علم حضوری است. بدین‌روی خطا در آن راه ندارد. ۳. هرچند قرآن به معنای تدوینی آن در مرتبة مادی به‌طور کامل نازل نشده، با این حال، وجود نسخة عقلی آن، مصحح اطلاق واژه «کتاب» بر آن است.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    A Review of the Theory of “Regarding Revelation as Dream” Using a Mystical Approach
    Abstract: 
    From Soroush’s perspective, revelation is the same as dream, and dream is the same as revelation. He explicitly considers the Quran to be a dream and the Prophet to be the narrator of prophetic dreams. Citing the opinions of some scholars, he argues that Gabriel is a product of the imagination power of the Prophet and is in fact one of his attributes. From his perspective, the existence of contradictions and the use of ambiguous words in the Quran support the theory of “prophetic dream.” Using the descriptive-analytical and critical methods, this article examines Soroush’s claim and makes it clear that his claim is basically distorted and his references are incomplete; because: 1. The dream that precedes the coming of Gabriel is not a revelation, but rather a quasi-revelation and is one of the causes and precursors of prophecy. In fact, Gabriel delivered the message and brought the Quran to him after that. Therefore, the dream revelation is a type of inspiration before the descent of the angel, while the prophetic revelation and the descent of the Quran through the angel take place in wakefulness. 2. According to the doctrine of the perfect man, man’s knowledge of the levels of the world is the same as his knowledge of his own levels, which is of the type of knowledge by presence. Therefore, there is no error in it. 3. Although the Quran was not completely and instantly revealed for material compilation, the existence of its intellectual version justifies the application of the word "book" to it.
    References: 
    References: 
    • قرآن کریم.
    • نهج البلاغه (1379). ترجمة محمد دشتی. قم: مشهور.
    • آملی، سیدحیدر (۱۴۲۲ق). تفسیر المحیط الأعظم‏. تحقیق و تصحیح سیدمحسن موسوی تبریزی. چ سوم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    • ابن‌ترکه، صائن‌الدین (۱۳۶۰). تمهید القواعد. تحقیق و تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی‏، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
    • ابن‌عربی، محیی‌الدین (بی‌تا). الفتوحات المکیه. بیروت: دارصادر.
    • ابن‌عربی، محیی‌الدین (۱۹۴۶). فصوص الحکم. قاهره: دار احیاء الکتب العربیه.
    • ابن‌قیم الجوزیه، محمد بن ابی‌بکر دمشقی (۱۴۲۵ق). مدارج السالکین. تحقیق و تصحیح عبدالغنی محمدعلی الفاسی. بیروت: دارالکتب العلمیه.
    • جندی، مؤیدالدین (۱۴۲۳ق). شرح فصوص الحکم. تحقیق و تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی. چ دوم. قم: بوستان کتاب.
    • جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۳). تفسیر تسنیم. قم: اسراء.
    • جوادی آملی، عبدالله (۱۴۰۱). عقلانیت شهود (تحریر فصوص الحکم قیصری). قم: اسراء.
    • حرعاملی، محمد بن حسن (۱۳۶۷). وسائل الشیعه. بیروت: مؤسسة آل‌البیت لاحیاء التراث.
    • حسن‌زاده آملی، حسن (۱۳۷۸). ممد الهمم در شرح فصوص الحکم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‏.
    • ساجدی، ابوالفضل (۱۳۹۶). رؤیاانگاری وحی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
    • سروش، عبدالکریم (۱۳۸۵). بسط تجربة نبوی. تهران: صراط.
    • سروش، عبدالکریم (۱۳۸۸). فربه‌تر از ایدئولوژی. تهران: صراط.
    • سروش، عبدالکریم (1397). کلام محمد رؤیای محمد. بی‌جا: صقراط.
    • صدرالمتالهین (۱۳۶۱). تفسیر القرآن الکریم. تصحیح محمد خواجوی. چ دوم. قم: بیدار.
    • صدرالمتالهین (۱۹۸۱). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعه. چ سوم. بیروت: داراحیاء التراث.
    • طباطبائی، سیدمحمدحسین (۱۳۹۰ق). المیزان فی تفسیر القرآن. چ دوم. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏.
    • قونوی، صدرالدین (۱۳۷۲). شرح الأربعین حدیثا. تحقیق و تصحیح حسن کامل ییلماز. قم: بیدار.
    • قیصری،‌ داود (1375). شرح فصوص الحکم. تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی‏. تهران: علمی و فرهنگی.
    • کربلائی، جواد (بی‌تا). الأنوار الساطعة فی شرح الزیارة الجامعه. تحقیق و تصحیح محسن اسدی‏. قم: دارالحدیث.
    • مازندرانی، محمدصالح بن احمد (1382ق). شرح الکافی الأصول و الروضه. تهران: المکتبة الاسلامیه.
    • موسوی خمینى، سیدروح‌الله (۱۳۷۵). تفسیر سورة حمد. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
    • یزدان‌پناه، سیدیدالله (۱۳۹۳). مبانی و اصول عرفان نظری. نگارش سیدعطاءالله انزلی، چ پنجم. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    زاده بامری، مرتضی، مظفری، حسین.(1402) نقد و بررسی نظریة «رؤیاانگاری وحی» با رویکرد عرفانی. فصلنامه انوار معرفت، 12(1)، 75-92 https://doi.org/10.22034/erfani.2024.5000826

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    مرتضی زاده بامری؛ حسین مظفری."نقد و بررسی نظریة «رؤیاانگاری وحی» با رویکرد عرفانی". فصلنامه انوار معرفت، 12، 1، 1402، 75-92

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    زاده بامری، مرتضی، مظفری، حسین.(1402) 'نقد و بررسی نظریة «رؤیاانگاری وحی» با رویکرد عرفانی'، فصلنامه انوار معرفت، 12(1), pp. 75-92

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    زاده بامری، مرتضی، مظفری، حسین. نقد و بررسی نظریة «رؤیاانگاری وحی» با رویکرد عرفانی. انوار معرفت، 12, 1402؛ 12(1): 75-92