انوار معرفت، سال دوازدهم، شماره دوم، پیاپی 25، پاییز و زمستان 1402، صفحات 23-36

    بررسی اسم اعظم در منابع عرفانی

    نوع مقاله: 
    پژوهشی
    نویسندگان:
    ✍️ رسول باقریان خوزانی / عضو هیئت علمی دائرة‌المعارف علوم عقلی اسلامی (ره) / bagherianrasoul@yahoo.com
    doi 10.22034/erfani.2025.5001098
    چکیده: 
    اسم اعظم از موضوعات مهم مورد بحث در عرفان اسلامی است، به‌گونه‌ای‌که در هر دو حوزة عرفان عملی و نظری به مباحثی از آن پرداخته شده است. با اینکه عارفان تعاریف گوناگونی برای اسم اعظم گفته‌اند، به نظر می‌رسد فهم کامل‌تر حقیقت اسم اعظم متوقف بر امور دیگری همچون معیار اعظمیت، تقسیمات، مراتب، واژگان و احکام آن است. عارفان در رابطه با معیار اعظمیت سخنی نگفته‌اند، اما می‌توان دو وصف «جمعیت» و «احاطه» را از سخنان آنان برداشت نمود. در خصوص تقسیمات اسم اعظم، به مواردی همچون اسم اعظم تعریفی و تأثیری و نیز اسم اعظم مطلق، نسبی و در مرتبه‌ و نیز اسم اعظم الوهی، وصفی و فعلی اشاره کرده‌اند. دربارة مراتب اسم اعظم نیز چهار مرتبة حقیقت، معنا، صورت حسی عنصری و صورت لفظی و نیز چهار مرتبة حقیقت غیبی، مرتبة الوهیت، مرتبة مألوهیت و مرتبة لفظی را مطرح کرده‌اند. در باب واژگان، به اسمائی همچون «الله»، «حی»، «قیوم» و «قادر» و نیز به برخی حروف و دربارة احکام هم به مباحثی همچون سریان اسم اعظم، علم به اسم اعظم، نقش اسم اعظم در استجابت دعا و رابطة متقابل اسم اعظم و سلوک اشاره کرده‌اند.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    A Study of the Supreme Name of God in Mystical Sources
    Abstract: 
    The Supreme Name of God is among the important topics discussed in Islamic practical and theoretical mysticism. Mystics have given various definitions for the Supreme Name of God; however, it seems that a more complete understanding of the truth of the Supreme Name depends on other issues such as the criterion of supremacy, its divisions, levels, words, and rulings. Mystics have not explicitly dealt with the criterion of supremacy, but one can infer from their words the two features of "spiritual syntheses" and "encompassment". Regarding the divisions of the Supreme Name, they have mentioned such things as the definitive and effective Supreme Name, as well as the absolute and relative Supreme Name. In terms of the level of the Supreme Name, they have mentioned the divine, descriptive, and active Supreme Name. Regarding the levels of the Supreme Name, they have proposed the four levels of truth, meaning, elemental sensory form, and verbal form, as well as the four levels of unseen truth, the level of divinity, the level of worshipping the divinity, and the level of verbality. Regarding vocabulary, they have referred to names such as "Allah," "Hayy," "Qayyum," and "Qadir," as well as some letters. Regarding rulings, they have referred to issues such as the secrets of the Supreme Name, knowledge of Supreme Name, the role of the Supreme Name in answering prayers, and the mutual relationship between the Supreme Name and mystical journey.
    References: 
    References: 
    • قرآن کریم.
    • ابن‌حنبل، احمد بن محمد (1416ق). مسند الامام احمد بن حنبل. تحقیق عامر غضبان و دیگران. بیروت: مؤسسة الرسالة.
    • ابن‌عربی، محیی‌الدین (1422ق). تفسیر ابن‌عربی (تأویلات قاسانی). تصحیح سمیر مصطفى رباب‏. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    • ابن‌عربی، محیی‌الدین (1383). کشف المعنی عن سر اسماء الله الحسنی. تصحیح وسام خطاوی. ترجمه و شرح علی زمانی قمشه‌ای. قم: مطبوعات دینی.
    • ابن‌عربی، محیی‌الدین (بی‌تا). الفتوحات المکیة. بیروت: دار صادر.
    • بونی، احمد (1427ق). شمس المعارف الکبری. بیروت: مؤسسة النور للمطبوعات. 
    • تستری، سهل بن عبدالله (1423ق). تفسیر التستری. تحقیق محمد باسل عیون السود. بیروت: دار الکتب العلمیه.
    • جندی، مؤیدالدین بن محمود (1381). شرح فصوص الحکم. تصحیح و تعلیقه سیدجلال‌الدین آشتیانی. قم: بوستان کتاب.
    • ح‍اف‍ظ ب‍رس‍ی، رج‍ب‌‌‌‌ ب‍ن م‍ح‍م‍د (1427ق). مشارق انوار الیقین فی اسرار امیرالمؤمنین. تحقیق سیدعلی عاشور. قم: ذوی القربی.
    • حسن‌زاده آملی، حسن (1377). هزار و یک نکته. تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
    • دارمی، عبدالله ‌بن عبدالرحمن (1421ق). مسند الدارمی. تحقیق حسین سلیم دارانی. ریاض: دار المغنی.
    • شعرانی، عبدالوهاب ‌بن احمد (1426ق). لواقح الانوار القدسیة فی بیان العقود المحمدیه. تصحیح ابراهیم محمد عبدالسلام. بیروت: دار الکتب العلمیه.
    • صدوق، محمد ‌بن علی (1378). عیون اخبار الرضا. تحقیق مهدی لاجوردی. تهران: جهان.
    • طباطبائی، سیدمحمدحسین (1412ق). الرسائل التوحیدیه. بیروت: مؤسسة النعمان.
    • غزالی، محمد ‌بن محمد (بی‎تا). احیاء علوم الدین. بیروت: دار الکتاب العربی.
    • غزالی، محمد ‌بن محمد (1421ق). المقصد الاسنی فی شرح اسماء الله الحسنی. تصحیح احمد قبانی. بیروت: دار الکتب العلمیه.
    • فخر رازی، محمد‌ بن عمر (1396ق). شرح اسماء الله الحسنی [لوامع البینات]. تصحیح طه عبدالرئوف سعد. قاهره: مکتبة الکلیات الازهریه.
    • فخر رازی، محمد‌ بن عمر (1420ق). التفسیر الکبیر. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    • قونوی، صدرالدین (1371). رسالة النصوص. تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
    • ـــــ (1372). شرح الاربعین حدیثا. تحقیق و تعلیقه حسن کامل ییلماز. قم: بیدار.
    • قیصری، داود ‌بن محمود (1386). شرح فصوص الحکم. به کوشش سیدجلال‌الدین آشتیانی. تهران: علمی و فرهنگی.
    • کاشانی، عبدالرزاق (1426ق). لطائف الاعلام فی اشارات اهل الالهام. تصحیح احمد عبدالرحیم السایح و توفیق علی وهبه و علی النجار. قاهره: مکتبة الثقافة الدینیه.
    • کلینی، محمد‌ بن یعقوب (1429ق). الکافی. قم: دار الحدیث.
    • گروهی از نویسندگان (1400). اصطلاح‌نامة عرفان نظری. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحار الانوار. تصحیح جمعی از محققان. بیروت: دار احیاء التراث.
    • موسوی خمینی، سیدروح‌الله (1381). شرح دعاء السحر. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    • مهائمی، علی ‌بن احمد (1429ق). مشرع الخصوص الی معانی النصوص. تحقیق احمد فرید المزیدى‏. بیروت: دار الکتب العلمیه.
    • میبدی، رشیدالدین احمد ‌بن محمد (1371). کشف الاسرار و عدة الابرار. تصحیح علی‌اصغر حکمت. تهران: امیرکبیر.
    • نظام اعرج، حسن ‌بن محمد (1416ق). تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان. تحقیق زکریا عمیرات. بیروت: دار الکتب العلمیه.
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    باقریان خوزانی، رسول.(1402) بررسی اسم اعظم در منابع عرفانی. فصلنامه انوار معرفت، 12(2)، 23-36 https://doi.org/10.22034/erfani.2025.5001098

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    رسول باقریان خوزانی."بررسی اسم اعظم در منابع عرفانی". فصلنامه انوار معرفت، 12، 2، 1402، 23-36

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    باقریان خوزانی، رسول.(1402) 'بررسی اسم اعظم در منابع عرفانی'، فصلنامه انوار معرفت، 12(2), pp. 23-36

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    باقریان خوزانی، رسول. بررسی اسم اعظم در منابع عرفانی. انوار معرفت، 12, 1402؛ 12(2): 23-36